Opublikowano: 5 października, 2023 o 12:03 pm
Niedobór żelaza jest powszechnym problemem, który może prowadzić do poważnych konsekwencji
dla organizmu, w tym do otyłości
Otyłość i niedobór żelaza to dwa zasadnicze problemy zdrowotne, które stanowią istotne wyzwanie
dla systemów opieki zdrowotnej na całym świecie. Obydwa te stany zdrowotne mają ogromny
wpływ na jakość życia pacjentów oraz stanowią istotny czynnik ryzyka dla wielu poważnych chorób.
Dlatego też zrozumienie i przeciwdziałanie otyłości spowodowanej niedoborem żelaza są niezwykle
istotne.
Otyłość nazywana jest epidemią XXI wieku i dotyka obecnie setki milionów ludzi na całym globie.
Wzrost zachorowalności na otyłość jest zjawiskiem alarmującym i ma dalekosiężne konsekwencje dla
zdrowia publicznego. Otyłość jest czynnikiem ryzyka dla wielu schorzeń, takich jak cukrzyca typu 2,
choroby serca, a nawet niektóre rodzaje nowotworów. Ponadto wpływa negatywnie na jakość życia,
prowadząc do wielu problemów na gruncie osobistym, zawodowym i społecznych.
Z drugiej strony niedobór żelaza jest globalnym problemem, który dotyka różne grupy ludzi,
niezależnie od wieku czy płci. Niedobór żelaza może prowadzić do anemii, osłabienia organizmu, a
nawet groźnych powikłań, takich jak zaburzenia rozwojowe u dzieci czy zwiększone ryzyko zakażeń.
Co istotne, niedobór żelaza może mieć związek z wieloma innymi problemami zdrowotnymi, które
również wpływają na masę ciała.
W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej otyłości spowodowanej niedoborem żelaza. Będziemy
analizować mechanizmy działania tych dwóch problemów oraz dowiemy się, dlaczego zrozumienie
tej relacji ma znaczenie dla zdrowia publicznego. Przedstawimy także zalecenia, jak dbać o
odpowiedni poziom żelaza i jak zapobiegać otyłości.
Dlaczego zrozumienie związku między niedoborem żelaza a tyciem jest istotne
dla zdrowia?
Zrozumienie związku między niedoborem żelaza a tyciem stanowi kluczowy aspekt w dbaniu o
zdrowie ze względu na szereg ważnych powiązań i skutków, jakie ten związek niesie ze sobą. Perspektywa eksperta wskazuje na kilka kluczowych powodów, dla których istnieje istotna korelacja
między niedoborem żelaza a tyciem.
Anemia i zmęczenie
Niedobór żelaza jest jednym z głównych czynników prowadzących do anemii. Anemia charakteryzuje
się niedoborem czerwonych krwinek, które są odpowiedzialne za dostarczanie tlenu do tkanek. W
wyniku tego organizm nie otrzymuje wystarczającej ilości tlenu, co prowadzi do uczucia
chronicznego zmęczenia. Osoby z anemią często odczuwają obniżoną wydolność fizyczną i mają
trudności z wykonywaniem codziennych czynności.
Spadek Aktywności Fizycznej
Tycie jest często skorelowane ze spadkiem aktywności fizycznej, a osoby otyłe zwykle unikają
aktywności ruchowej i regularnych ćwiczeń ze względu na zmęczenie i brak kondycji. Anemia
spowodowana niedoborem żelaza może jeszcze bardziej obniżać poziom energii, co prowadzi do
większych problemów związanych z nadwagą i otyłością.
Zaburzenia metabolizmu
Niedobór żelaza może wpłynąć na zaburzenia metabolizmu organizmu. Wpływa to na zdolność
organizmu do efektywnego spalania kalorii i przetwarzania składników odżywczych, co może
zwiększyć ryzyko gromadzenia tkanki tłuszczowej.
Apetyt i odżywianie
Anemia z niedoboru żelaza może wpływać na apetyt i preferencje żywieniowe. Osoby z niedoborem
żelaza często odczuwają dziwne zachcianki żywieniowe, co może przyczyniać się do
niekontrolowanego przybierania na wadze.
Rola żelaza w organizmie
Żelazo odgrywa kluczową rolę w transporcie tlenu i przemianie materii. Jest niezbędne do produkcji
hemoglobiny, która jest częścią czerwonych krwinek. Brak żelaza wpływa negatywnie na ten proces,
co ma wpływ na ogólną sprawność organizmu.
Znaczenie dla osób w grupach ryzyka
Osoby w grupie ryzyka, takie jak kobiety w ciąży i dzieci, są szczególnie podatne na niedobór żelaza.
U dzieci może to wpłynąć na ich rozwój i naukę, a u kobiet w ciąży może stanowić zagrożenie dla
zdrowia zarówno matki, jak i płodu. Dlatego dobrze jest wiedzieć, jak ustrzec się niedoborów żelaza w ciąży.
Współistnienie zaburzeń
Często niedobór żelaza współistnieje z innymi problemami zdrowotnymi, takimi jak cukrzyca typu 2 i
zaburzenia metaboliczne, które są również związane z otyłością. Zrozumienie tych współzależności
jest kluczowe dla skutecznego leczenia i profilaktyki.
Czym jest niedobór żelaza?
Niedobór żelaza, znany również jako niedokrwistość spowodowana niedoborem żelaza, to stan
kliniczny charakteryzujący się niewystarczającą ilością żelaza w organizmie. Prowadzi to do
zmniejszenia produkcji hemoglobiny i niedokrwistości. Jest to problem zdrowotny o ogromnym
znaczeniu, który dotyka miliony ludzi na całym świecie i ma istotny wpływ na jakość życia i ogólną
sprawność organizmu.
Objawy i skutki niedoboru żelaza
Niedobór żelaza może wywołać szereg konsekwencji zdrowotnych, które wpływają na różne aspekty
zdrowia. Kluczowe objawy i skutki niedoboru żelaza obejmują:
Niedokrwistość
Głównym efektem niedoboru żelaza jest niedokrwistość, która manifestuje się jako obniżona liczba
czerwonych krwinek lub zmniejszona ilość hemoglobiny w czerwonych krwinkach. To zaburzenie
hamuje zdolność krwi do transportowania tlenu, co prowadzi do uczucia chronicznego zmęczenia,
osłabienia i bladości skóry.
Zmęczenie
Osoby cierpiące na niedobór żelaza często skarżą się na uporczywe zmęczenie, nawet po niewielkim
wysiłku fizycznym. Jest to wynikiem ograniczenia dostarczania tlenu do tkanek organizmu.
Zaburzenia koncentracji
Niedobór żelaza może wpływać na funkcje poznawcze, takie jak koncentracja, pamięć i ogólna
sprawność umysłowa. Osoby z niedoborem żelaza często odczuwają trudności w skupianiu uwagi i
wykonywaniu zadań wymagających myślenia.
Osłabienie odporności
Niedokrwistość związana z niedoborem żelaza może osłabić układ odpornościowy, sprawiając, że
organizm staje się bardziej podatny na infekcje i choroby.
Diagnoza i rozpoznawanie niedoboru żelaza
Diagnoza niedoboru żelaza jest kluczowa dla skutecznego leczenia i zarządzania tym stanem. Proces
diagnozy niedoboru żelaza obejmuje:
Badania Krwi
Podstawowym krokiem jest badanie krwi, w którym ocenia się poziom hemoglobiny oraz ilość
czerwonych krwinek. Niski poziom hemoglobiny może sugerować niedobór żelaza.
Badania Ferrytyny
Badanie ferrytyny to miara ilości żelaza zgromadzonego w organizmie. Niski poziom ferrytyny
wskazuje na niedobór żelaza.
Badanie saturacji transferryny
Saturacja transferryny mierzy zdolność transferryny (białka transportującego żelazo) do przenoszenia
żelaza. Zwiększona zdolność saturacji transferryny może sugerować niedobór żelaza.
Badania dodatkowe
W niektórych przypadkach, szczególnie gdy przyczyna niedoboru jest niejasna, mogą być
przeprowadzane dodatkowe badania, takie jak badanie wycieków żelaza z przewodu pokarmowego.
Kto Jest Najbardziej Narażony na Niedobór Żelaza?
Niedobór żelaza może dotknąć każdego, ale istnieją pewne grupy ludzi, które są bardziej narażone na
ten problem. Należą do nich:
- Kobiety w ciąży. W okresie ciąży zapotrzebowanie organizmu na żelazo znacząco wzrasta, co
może prowadzić do niedoboru żelaza. - Kobiety w okresie miesiączkowania. Kobiety, które mają obfite miesiączki, są bardziej
narażone na utratę żelaza i rozwijanie niedoborów. Dowiedz się, co warto jeść podczas miesiączki, aby dodać sobie energii i poprawić samopoczucie? - Niemowlęta i małe dzieci: U dzieci w okresie wzrostu i rozwoju niedobór żelaza może
prowadzić do poważnych problemów z rozwojem fizycznym i umysłowym. - Osoby z diecie niskosodowej: Osoby, które prowadzą dietę ubogą w produkty mięsne (źródło
hemu, lepiej przyswajalnego żelaza) lub produkty bogate w witaminę C (która zwiększa
wchłanianie żelaza), mogą być bardziej narażone na niedobór.
Co badania naukowe mówią o związku między niedoborem żelaza a otyłością?
Badania naukowe na temat związku między niedoborem żelaza a otyłością przyniosły ciekawe
wyniki. Sugerują one, że istnieje pewna korelacja między tymi dwoma problemami zdrowotnymi.
Poniżej przedstawiamy główne ustalenia i wnioski z tych badań:
Niedobór żelaza a zwiększone ryzyko otyłości
Niektóre badania wykazały, że osoby z niedoborem żelaza mogą być bardziej narażone na ryzyko
nadwagi i otyłości. Istnieją hipotezy, że brak żelaza może wpłynąć na metabolizm, co z kolei może
przyczynić się do nagromadzenia tkanki tłuszczowej.
Regulacja apetytu
Żelazo odgrywa istotną rolę w procesie regulacji apetytu i sytości. Niedobór żelaza może zaburzać
ten mechanizm, co może prowadzić do niekontrolowanego spożywania kalorii i przyczyniać się do
nadwagi.
Zmęczenie a aktywność fizyczna
Osoby z niedoborem żelaza często cierpią na chroniczne zmęczenie, co może ograniczać ich zdolność
do aktywności fizycznej. Brak ruchu sprzyja otyłości, co może tworzyć błędne koło, w którym te dwa
stany się wzajemnie nasilają.
Niedobór żelaza a zaburzenia metaboliczne
Niektóre badania sugerują, że niedobór żelaza może wpływać na poziomy hormonów i enzymów
związanych z metabolizmem, co może negatywnie wpływać na przemianę materii i magazynowanie
tłuszczu.
Zakłócenie homeostazy glukozy
Niedobór żelaza może zakłócać homeostazę glukozy, co jest istotne dla regulacji poziomu cukru we
krwi. Zaburzenia w gospodarce glukozowej mogą prowadzić do insulinooporności i rozwoju otyłości.
Warto jednak zaznaczyć, że związek między niedoborem żelaza a otyłością nie jest jednoznaczny i
nadal wymaga dalszych badań. Istnieje wiele innych czynników, takich jak genetyka, styl życia i dieta,
które wpływają na rozwój otyłości. Niemniej jednak badania te sugerują, że dbanie o odpowiedni
poziom żelaza w organizmie może być ważnym elementem strategii zarządzania masą ciała i
utrzymania zdrowego stylu życia.
Dlatego też istnieje potrzeba dalszych, bardziej zaawansowanych badań w tej dziedzinie, aby bardziej
szczegółowo zrozumieć mechanizmy związku między niedoborem żelaza a otyłością oraz opracować
skuteczne strategie profilaktyczne i terapeutyczne.
W badaniu z 2018 roku [1] przeprowadzono systematyczną analizę istniejących badań naukowych
dotyczących związku między niedoborem żelaza a otyłością. Badacze doszli do wniosku, że istnieje
istotna korelacja między niedoborem żelaza a otyłością, zwłaszcza u kobiet w okresie przed
menopauzą. Wyniki sugerują, że niedobór żelaza może przyczyniać się do rozwoju otyłości poprzez
wpływ na metabolizm energetyczny organizmu.
W publikacji z 2020 [2] autorzy skoncentrowali się na badaniu mechanizmów, przez które niedobór
żelaza może wpływać na rozwój otyłości. Badania sugerują, że niedobór żelaza może prowadzić do
zaburzeń w metabolizmie glukozy, insulinooporności i zmniejszonej termogenezy. Ponadto, niedobór
żelaza może wpływać na rozwój otyłości poprzez zwiększoną akumulację tłuszczu i zmniejszoną
aktywność fizyczną.
W badaniu z 2020 [3] przeprowadzono metaanalizę danych dotyczących związku między niedoborem
żelaza a otyłością u dzieci i młodzieży. Autorzy stwierdzili, że istnieje silna korelacja między
niedoborem żelaza a otyłością u tej grupy wiekowej. Wyniki sugerują, że niedobór żelaza może być
ważnym czynnikiem ryzyka rozwoju otyłości w młodym wieku.
W innej pracy badawczej z 2022 roku [4] autorzy przeprowadzili badanie przekrojowe wśród
dorosłych mieszkańców Chin, aby zbadać związek między niedoborem żelaza a otyłością. Wyniki
wskazują na istniejącą korelację między tymi dwoma czynnikami, przy czym osoby z niedoborem
żelaza miały większe ryzyko otyłości. Badacze sugerują, że niedobór żelaza może wpływać na rozwój
otyłości poprzez zaburzenia w metabolizmie energetycznym.
W retrospektywnej analizie z 2023 roku [5] autorzy przeanalizowali dane z dużego kohortowego
badania, aby zbadać związek między niedoborem żelaza a otyłością. Wyniki wskazują na istnienie
statystycznie istotnej korelacji między niedoborem żelaza a otyłością u dorosłych. Badacze sugerują,
że niedobór żelaza może przyczyniać się do rozwoju otyłości poprzez wpływ na gospodarkę
energetyczną organizmu.
W innej badawczej pracy z 2020 roku [6] autorzy przeprowadzili badanie populacyjne wśród chińskiej
młodzieży, aby zbadać wpływ niedoboru żelaza na występowanie otyłości. Wyniki wskazują, że
niedobór żelaza jest istotnie związany z otyłością u młodzieży. Autorzy sugerują, że niedobór żelaza
może wpływać na rozwój otyłości poprzez zaburzenia w metabolizmie glukozy i insulinooporność.
W pracy badawczej z 2011 roku [7] autorzy przeprowadzili badanie przekrojowe wśród
meksykańskich kobiet, aby zbadać związek między niedoborem żelaza a otyłością. Wyniki wskazują
na występowanie korelacji między tymi dwoma czynnikami, zwłaszcza u kobiet w wieku
reprodukcyjnym. Badacze sugerują, że niedobór żelaza może wpływać na rozwój otyłości u kobiet
poprzez zaburzenia w metabolizmie energetycznym.
Jak niedobór żelaza może wpływać na proces gromadzenia tkanki tłuszczowej?
Regulacja apetytu
Jednym z mechanizmów, przez które niedobór żelaza może wpływać na gromadzenie tkanki
tłuszczowej, jest jego wpływ na regulację apetytu. Badania wykazują, że niedobór żelaza może
prowadzić do zaburzeń w sygnalizacji leptyny i greliny – dwóch hormonów odpowiedzialnych za
regulację uczucia głodu i sytości. Niedobór żelaza może prowadzić do zwiększonego wydzielania
greliny, co może prowadzić do wzrostu apetytu i spożycia kalorii. To z kolei może sprzyjać
gromadzeniu tkanki tłuszczowej i prowadzić do otyłości.
Metabolizm energetyczny
Kolejnym mechanizmem, przez który niedobór żelaza może wpływać na proces gromadzenia tkanki
tłuszczowej, jest jego wpływ na metabolizm energetyczny. Żelazo pełni kluczową rolę w procesach
energetycznych komórek, takich jak transport tlenu i produkcja energii. Niedobór żelaza może
prowadzić do zaburzeń w tych procesach, co może skutkować spowolnieniem metabolizmu.
Wolniejszy metabolizm oznacza, że organizm spala mniej kalorii, co sprzyja gromadzeniu tkanki
tłuszczowej.
Procesy zapalne
Niedobór żelaza może również wpływać na procesy zapalne w organizmie, które są związane z
gromadzeniem tkanki tłuszczowej. Badania wykazują, że niedobór żelaza może prowadzić do
zwiększenia stężenia cytokin prozapalnych, takich jak interleukina-6 (IL-6) czy czynnik martwicy
nowotworów alfa (TNF-α). Te cytokiny są znane z ich roli w procesach zapalnych i mogą stymulować
rozwój tkanki tłuszczowej. W rezultacie, niedobór żelaza może przyczynić się do wzrostu masy ciała i
gromadzenia tkanki tłuszczowej.
Jak zapobiegać otyłości spowodowanej niedoborem żelaza?
Aby zapobiegać otyłości spowodowanej niedoborem żelaza, istnieje kilka kroków, które można
podjąć:
Zrównoważona dieta
Ważne jest, aby spożywać różnorodne pokarmy bogate w żelazo, takie jak czerwone mięso, drób,
ryby, fasola, szpinak, orzechy i nasiona. Dodatkowo, warto łączyć te produkty bogate
w witaminę C, które pomagają w lepszej absorpcji żelaza. Przeczytaj: 10 najzdrowszych warzyw na świecie.
Suplementacja żelazem
W przypadku niedoboru żelaza, lekarz może zalecić suplementację żelazem. Ważne jest jednak, aby
skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem suplementacji, ponieważ nadmiar żelaza może być
szkodliwy.
Regularne badania
Ważne jest regularne monitorowanie poziomu żelaza we krwi. Jeśli istnieje podejrzenie niedoboru,
należy skonsultować się z lekarzem i przeprowadzić odpowiednie badania.
Aktywność fizyczna
Regularna aktywność fizyczna może pomóc w utrzymaniu zdrowej wagi i przeciwdziałaniu otyłości.
Wybierz formę aktywności, która Ci odpowiada i staraj się utrzymać regularność.
Unikanie niezdrowych nawyków
Unikaj nadmiernej ilości przetworzonej żywności, tłuszczów trans i cukru. Te produkty mogą
przyczyniać się do otyłości i innych problemów zdrowotnych. Pamiętaj, że niedobór żelaza to tylko jeden z wielu czynników wpływających na otyłość. Jeśli masz jakiekolwiek obawy dotyczące zdrowia, zawsze najlepiej skonsultować się z lekarzem.
Niedobór żelaza a tycie – podsumowanie
Niedobór żelaza to złożony problem zdrowotny, który może mieć poważne konsekwencje. Skuteczna
diagnoza i zarządzanie tym stanem są kluczowe, zwłaszcza dla osób należących do grup ryzyka.
Warto zdawać sobie sprawę z objawów i skutków niedoboru żelaza oraz regularnie kontrolować jego
poziom, aby cieszyć się dobrym zdrowiem i wysoką jakością życia.
Zrozumienie korelacji między niedoborem żelaza a tyciem jest niezwykle istotne dla zdrowia,
ponieważ pozwala identyfikować i zarządzać czynnikami ryzyka związanymi z otyłością oraz
zapobiegać powikłaniom, które mogą wpłynąć na jakość życia i ogólną sprawność organizmu.
Dlatego też edukacja w tym zakresie oraz regularne badania są kluczowe dla utrzymania zdrowego
trybu życia.
Źródła:
[1] Alshwaiyat, N. M., Ahmad, A., Wan Hassan, W. M. R., & Al‑Jamal, H. A. N. (2021). Association
between obesity and iron deficiency. Experimental and Therapeutic Medicine, 22(5), 1-7.
[2] Martínez-Ortega, A. J., Olveira, G., Pereira-Cunill, J. L., Arraiza-Irigoyen, C., García-Almeida, J. M.,
Irles Rocamora, J. A., … & García-Luna, P. P. (2020). Recommendations based on evidence by the
Andalusian Group for Nutrition Reflection and Investigation (GARIN) for the pre-and postoperative
management of patients undergoing obesity surgery. Nutrients, 12(7), 2002.
[3] Malden, S., Gillespie, J., Hughes, A., Gibson, A. M., Farooq, A., Martin, A., … & Reilly, J. J. (2021).
obesity in young children and its relationship with diagnosis of asthma, vitamin D deficiency, iron
deficiency, specific allergies and flat‐footedness: A systematic review and meta‐analysis. Obesity
Reviews, 22(3), e13129.
[4] Ni, W., Yuan, X., Sun, Y., Zhang, H., Zhang, Y., & Xu, J. (2022). Anaemia and associated factors
among older adults in an urban district in China: a large-scale cross-sectional study. BMJ open, 12(3),
e056100.
[5] Wang, T., Gao, Q., Yao, Y., Luo, G., Lv, T., Xu, G., … & Yan, M. (2023). Causal relationship between
obesity and iron deficiency anemia: a two-sample Mendelian randomization study. Frontiers in
Public Health, 11, 1188246.
[6] Yang, Z., Li, Y., Hu, P., Ma, J., & Song, Y. (2020). Prevalence of anemia and its associated factors
among Chinese 9-, 12-, and 14-year-old children: results from 2014 Chinese national survey on
students constitution and health. International journal of environmental research and public health,
17(5), 1474.
[7] Cepeda-Lopez, A. C., Osendarp, S. J., Melse-Boonstra, A., Aeberli, I., Gonzalez-Salazar, F., Feskens,
E., … & Zimmermann, M. B. (2011). Sharply higher rates of iron deficiency in obese Mexican women
and children are predicted by obesity-related inflammation rather than by differences in dietary iron
intake. The American journal of clinical nutrition, 93(5), 975-983.
https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/conditionsandtreatments/iron
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4504597
https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/ferritin-test/about/pac-20384928
https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/conditionsandtreatments/haemochromatosis
https://www.mountsinai.org/health-library/tests/ferritin-blood-test
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2893236/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6166193/
Eltayeb, R., Rayis, D. A., Sharif, M. E., Ahmed, A. B. A., Elhardello, O., & Adam, I. (2019). The
prevalence of serum magnesium and iron deficiency anaemia among Sudanese women in early
pregnancy: a cross-sectional study. Transactions of the royal society of tropical medicine and
hygiene, 113(1), 31-35.
