Opublikowano: 17 grudnia, 2025 o 12:09 am
Witamina K została odkryta w pierwszej połowie XX wieku przez duńskiego biochemika i fizjologa Henrika Dama, który z resztą za to osiągnięcie otrzymał Nagrodę Nobla. Witamina K jest rozpuszczalna w tłuszczach (podobnie jak A, D i E) i występuje w trzech formach:
- K1 – fitomenandion lub fitochinon – jest syntetyzowana przez rośliny
- K2 – metachinon – wytwarzany przez florę bakteryjną naszego organizmu (m.in. Bacteroides fragilis, Eubacterium lentum, Lactococcus ssp)
- K3 – menandion – uzyskiwany wyłącznie syntetycznie
Za co odpowieda witamina K w organizmie?
Witamina K pełni kluczowe funkcje w organizmie, wpływając na wiele procesów. Oto najważniejsze funkcje witaminy K w organizmie:
1. Krzepnięcie krwi
Witamina K jest niezbędna do produkcji białek (tzw. czynników krzepnięcia), takich jak protrombina, które biorą udział w procesie krzepnięcia krwi. Dzięki temu organizm może skutecznie tamować krwawienia i zapobiegać nadmiernej utracie krwi po urazach.
2. Zdrowie kości
Witamina K2 aktywuje białko osteokalcynę, które pomaga w wiązaniu wapnia w tkance kostnej. Dzięki temu przyczynia się do utrzymania mocnych kości i zapobiega osteoporozie oraz złamaniom.
3. Zdrowie naczyń krwionośnych
Witamina K2 aktywuje białko MGP (Matrix Gla Protein), które przeciwdziała odkładaniu wapnia w ścianach naczyń krwionośnych. Dzięki temu zmniejsza ryzyko miażdżycy i wspiera zdrowie układu sercowo-naczyniowego.
4. Wspieranie zdrowia zębów
Witamina K2 działa wspólnie z witaminą D i wapniem, wspomagając mineralizację zębów, co może przyczyniać się do ich wzmocnienia.
5. Potencjalne działanie przeciwzapalne
Badania sugerują, że witamina K może odgrywać rolę w zmniejszaniu stanów zapalnych w organizmie, co ma znaczenie w profilaktyce chorób przewlekłych.
Czy witamina k2 wpływa na krzepliwość krwi?
Tak, witamina K2 wpływa na krzepliwość krwi, choć jej główne działanie związane jest z metabolizmem wapnia w organizmie. Witamina K (zarówno K1, jak i K2) odgrywa kluczową rolę w procesie krzepnięcia krwi, ponieważ jest niezbędna do aktywacji białek odpowiedzialnych za ten proces, takich jak protrombina. Dzięki temu witamina K wspiera prawidłową hemostazę, zapobiegając nadmiernemu krwawieniu.
Warto przeczytać: Jak zachęcić dziecko do jedzenia?
Witamina K2 wyróżnia się jednak tym, że jej główną rolą jest aktywacja białek transportujących wapń, takich jak osteokalcyna i białko MGP (Matrix Gla Protein), co sprzyja zdrowiu kości i naczyń krwionośnych. Wpływ K2 na krzepliwość jest pośredni, ale nadal istotny. Warto też zaznaczyć, że niedobór witaminy K (zarówno K1, jak i K2) może prowadzić do problemów z krzepnięciem i zwiększonego ryzyka krwawień.
W jakich produktach jest witamina k
Witamina K występuje w dwóch głównych formach: witamina K1 (filochinon) i witamina K2 (menachinon). Obie są dostępne w różnych produktach spożywczych:
Witamina K1 (filochinon)
Znajduje się głównie w warzywach zielonolistnych o dużej zawartości chlorofilu:
- Jarmuż
- Szpinak
- Brokuły
- Brukselka
- Sałata (np. rzymska, lodowa)
- Natka pietruszki
- Koper włoski
- Kapusta włoska i zwykła
Witamina K2 (menachinon)
Znajduje się głównie w produktach zwierzęcych i fermentowanych:
- Fermentowane produkty sojowe (np. natto, popularne w kuchni japońskiej – najlepsze źródło K2)
- Żółtka jaj
- Wątróbka (np. drobiowa, wołowa)
- Mięso (zwłaszcza drobiowe i wołowe)
- Sery dojrzewające (np. gouda, cheddar)
- Masło (z mleka krów karmionych trawą)
- Jogurty i kefiry (zwłaszcza domowe lub naturalne)
Inne źródła witaminy K:
- Oleje roślinne (np. olej sojowy, rzepakowy) zawierają mniejsze ilości witaminy K1.
- Witamina K2 w niewielkich ilościach może być również wytwarzana przez bakterie jelitowe w organizmie.
Aby lepiej przyswoić witaminę K, warto spożywać produkty ją zawierające z dodatkiem tłuszczu, ponieważ jest to witamina rozpuszczalna w tłuszczach. Na przykład sałatkę z jarmużem lub szpinakiem można skropić oliwą z oliwek lub dodać orzechy.
Skutki niedobór witaminy K
Niedobór witaminy K może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, ponieważ wpływa bezpośrednio na procesy krzepnięcia krwi, zdrowie kości i układ sercowo-naczyniowy. Objawia się on przede wszystkim skłonnością do łatwego powstawania siniaków, przedłużonym krwawieniem z ran, a w skrajnych przypadkach – występowaniem krwotoków.
Długotrwały niedobór witaminy K może również osłabiać kości, zwiększając ryzyko osteoporozy i złamań, oraz sprzyjać zwapnieniom w naczyniach krwionośnych, co może prowadzić do miażdżycy. Najbardziej narażone na niedobór są noworodki (ze względu na niedojrzały układ pokarmowy), osoby z zaburzeniami wchłaniania tłuszczów (np. w chorobach wątroby, trzustki czy celiakii), a także te stosujące długotrwałą antybiotykoterapię. W takich przypadkach niezbędne może być wprowadzenie suplementacji witaminą K po konsultacji z lekarzem.
Dlaczego prawidłowe krzepnięcie krwi jest ważne?
Prawidłowe krzepnięcie krwi jest kluczowe dla zachowania zdrowia, ponieważ chroni organizm przed nadmierną utratą krwi w przypadku urazów oraz wspomaga procesy regeneracyjne oraz zapobiega zbytniemu gęstnienu krwi.
Mechanizm krzepnięcia pozwala na szybkie zamknięcie uszkodzonych naczyń krwionośnych poprzez tworzenie skrzepu, który działa jak naturalna „bariera” ochronna. Dzięki temu możliwe jest zahamowanie krwawienia i uniknięcie poważnych komplikacji, takich jak utrata krwi prowadząca do wstrząsu hipowolemicznego.
Ponadto krzepnięcie zapobiega przedostawaniu się drobnoustrojów i zanieczyszczeń do organizmu przez otwarte rany, wspierając ochronę przed infekcjami. Zaburzenia tego procesu, zarówno w postaci nadmiernego krzepnięcia (np. zakrzepica), jak i niedostatecznego krzepnięcia (np. hemofilia), mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak krwotoki wewnętrzne, udary czy zatory płucne. Dlatego prawidłowa hemostaza, wspierana m.in. przez witaminę K, ma fundamentalne znaczenie dla funkcjonowania organizmu.
