Hematokryt

Hematokryt (HCT) jest miarą, która określa stosunek objętości zajmowanej przez czerwone krwinki (erytrocyty) w stosunku do całej objętości próbki krwi i jest wyrażany w procentach. Na przykład: hematokryt równy 40% oznacza, że w próbce 100ml znajduje się 40ml erytrocytów. Hematokryt jest zwykle mierzony z próbki krwi za pomocą zautomatyzowanego urządzenia, które wykonuje kilka innych pomiarów w tym samym czasie. Większość tych maszyn w rzeczywistości nie mierzy bezpośrednio hematokrytu, ale zamiast tego oblicza go na podstawie określenia ilości hemoglobiny i średniej objętości czerwonych krwinek. Hematokryt można również określić metodą ręczną za pomocą wirówki. Kiedy probówka z krwią jest odwirowywana, krwinki czerwone osadzają się na dnie probówki. Następnie można wizualnie określić stosunek krwinek czerwonych do całkowitej objętości krwi poprzez zmierzenie wysokości zajmowanej przez erytrocyty w stosunku do pełnej próbki.
Zakres hematokrytu określany jako „w normie” zależy przede wszystkim od wieku i płci.

Poniższa tabela przedstawia zakresy hematokrytu w stanie zdrowia organizmu:

Zależność między hematokrytem, gęstością i lepkością krwi ma bezpośredni wpływ na stan układu krwionośnego. Podwyższony hematokryt oznacza, że konieczne jest użycie większej siły do przepchnięcia krwi przez naczynie. Zasadniczo w populacji ludzkiej zauważalny jest znaczny rozstrzał wartości hematokrytu w zależności od miejsca życia. Wraz ze wzrostem wysokości rośnie również objętość zajmowana przez erytrocyty. Do pozostałych czynników związanych ze wzrostem hematokrytu można zaliczyć:

• Spadek poziomu osocza wynikający z zaburzenia procesu tworzenia krwi w szpiku.
• Znaczne odwodnienie, które skutkuje obniżeniem poziomu płynów ustrojowych – w tym płynów tkankowych i osocza.
• Suplementacja testosteronem lub nadprodukcja tego hormonu w układzie endokrynowym.
• Infekcja wirusem Denga i rozwój choroby, w której podwyższony hematokryt zwiększa ryzyko wstrząsu. W stanie tym dochodzi o globalnych uszkodzeń układu krwionośnego i lokalnych krwawień – w tym domózgowych i na powierzchni błon śluzowych. Na zaawansowanych etapach choroba ta jest niemal całkowicie śmiertelna.
• Nowotwory mieloproliferacyjne związane są z nadmierna aktywnością szpiku kostnego, w którym dochodzi do powstawania elementów morfotycznych krwi.
• W przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc (POChP) dochodzi do przewlekłego niedotlenienia tkanek, w tym tkanki nerki, która kontroluje produkcję hormonu erytropoetyny (EPO). Hormon ten aktywuje powstawanie erytrocytów jako odpowiedź na niedobory tlenu.
• Poziom hematokrytu profesjonalnych sportowców mierzy się w ramach testów na obecność dopingu krwi lub stosowania erytropoetyny (EPO); poziom hematokrytu w próbce krwi jest porównywany z długoterminowym poziomem dla danego sportowca (w celu uwzględnienia indywidualnych różnic w poziomie hematokrytu) oraz z bezwzględnie dozwolonych maksimów (opartym na maksymalnych oczekiwanych poziomach w populacji).