Jak ustrzec się anemii w ciąży?

Całkowite zapotrzebowanie na żelazo w czasie ciąży u kobiet o masie ciała 55 kg wynosi nieco ponad 1000 mg, a dziennie zapotrzebowanie odpowiednio:
a) w I trymestrze 0,8 mg
b) w II trymestrze 4–5 mg
c) w III trymestrze zaś powyżej 6 mg (w ostatnich 6–8 tygodniach ciąży sięga 10 mg).

Czy wiesz, że w ciąży zapotrzebowanie na żelazo wzrasta niemal dwukrotnie? W stanie błogosławionym jesteś więc bardziej narażona na – skutkujący anemią – niedobór tego pierwiastka. Jest wiele do myślenia, jeśli chodzi o zmiany w ciele podczas ciąży. Chociaż każda ciąża jest inna, jest kilka rzeczy, których większość ludzi może się spodziewać, w tym zwiększone ryzyko anemii. Ten stan występuje, gdy nie masz wystarczająco dużo czerwonych krwinek, aby przenosić tlen do tkanek w organizmie. Łagodna anemia może sprawić, że poczujesz się wyczerpana, ale może również stać się poważna, jeśli stanie się zbyt ciężka lub pozostanie nieleczona. W rzeczywistości, anemia w czasie ciąży może prowadzić do zwiększenia ryzyka przedwczesnego porodu, niskiej wagi urodzeniowej, a nawet śmierci matki. Zrozumienie więcej na temat różnych rodzajów anemii, wspólnych objawów i opcji leczenia pomoże Ci rozpoznać znaki ostrzegawcze anemii, abyś mogła uniknąć komplikacji.

Funkcje żelaza w organizmie

Żelazo pomaga w prawidłowej produkcji czerwonych krwinek i hemoglobiny oraz transporcie tlenu w organizmie. Jest również niezbędne do dobrego funkcjonowaniu układu odpornościowego. Przyczynia się także do zmniejszenia uczucia zmęczenia i znużenia.

Niedobory żelaza prowadzą do niedokrwistości (anemii). Deficyt tego pierwiastka w ciąży stanowi zagrożenie zarówno dla Ciebie, jak i dla noworodka. Ma bowiem wpływ na niską masę urodzeniową, zwiększa możliwość wystąpienia wad wrodzonych oraz ryzyko przedwczesnego porodu.

Dlaczego w ciąży wzrasta zapotrzebowanie na żelazo?

Podczas ciąży zapotrzebowanie na żelazo znacznie wzrasta, co wiąże się ze zwiększeniem liczby czerwonych krwinek oraz transportem tego pierwiastka do płodu i łożyska. W ramach codziennych posiłków powinnaś teraz spożywać aż 27 mg tego składnika. Pamiętaj jednak, że żelazo słabo się wchłania. Z jego „książkowej” zawartości w pokarmach nasz organizm przyswaja tylko od 1 do 20 procent.

Lepiej wchłaniamy tzw. żelazo hemowe występujące np. w wołowinie, cielęcinie, wieprzowinie, drobiu i rybach. Dobrym źródłem żelaza hemowego jest również wątróbka, ale nie jest ona zalecana kobietom w ciąży. Gorzej przyswajane jest żelazo niehemowe, którego źródłem są przede wszystkim produkty roślinne. W największych ilościach występuje ono w fasoli, orzechach pistacjowych, naci pietruszki, grochu, płatkach owsianych, morelach suszonych, kaszy gryczanej, burakach i jajkach.

Co powoduje anemię w czasie ciąży?

Podczas gdy łagodna anemia jest powszechna dla wielu osób w czasie ciąży, może stać się poważnym problemem, który wymaga bardziej zaawansowanego leczenia, jeśli nie jest zarządzany.

Kiedy brakuje wystarczającej ilości czerwonych krwinek do przenoszenia tlenu w całym organizmie, ma to wpływ na narządy i funkcje organizmu. Istnieje ponad 400 rodzajów anemii. Istnieje również wiele różnych przyczyn, ale często sprowadza się to do produkcji czerwonych krwinek i zdrowia. Natomiast anemia fizjologiczna (lub anemia rozcieńczalnikowa) jest normalnym procesem związanym z ciążą.

Podczas gdy ogólna objętość krwi zwiększa się podczas ciąży, objętość płynu (lub osocza) wzrasta bardziej niż wzrost objętości czerwonych krwinek. Wynikiem tego jest mniejszy odsetek czerwonych krwinek w ogólnej objętości krwi – zmiana, która znajduje odzwierciedlenie w badaniu krwi.

Jak zwiększyć przyswajanie żelaza?

Aby zwiększyć przyswajanie żelaza niehemowego, powinnaś łączyć produkty, które je zawierają z pokarmami bogatymi w witaminę C. Należą do nich m. in. truskawki, czarne porzeczki, pomarańcze, owoce kiwi czy brokuły. W trakcie posiłków i tuż po nich nie pij natomiast kawy i herbaty, bo zmniejszają wchłanianie żelaza. Podobne działanie ma wapń zawarty m. in. w mleku i jego przetworach.

Badanie przeprowadzone w Polsce wykazało, że zawartość żelaza w pokarmach spożywanych przez kobiety w ciąży wynosiła 12–16 mg dziennie. Brakująca ilość żelaza musi zostać pokryta przez zgromadzone w organizmie rezerwy, a jeśli tych nie wystarczy – przez suplementację.

Najbardziej narażone na niedobór żelaza i anemię są przyszłe mamy w bardzo młodym wieku i wegetarianki. Niezależnie od tego, czy należysz do którejś z wymienionych grup, zgłaszaj lekarzowi objawy świadczące o deficycie żelaza w organizmie. Należą do nich m. in. bladość skóry, zmęczenie, uczucie zimna, zmniejszenie sprawności fizycznej i umysłowej, osłabienie koncentracji oraz problemy z pamięcią.

Sposoby zapobiegania anemii w ciąży

W większości przypadków anemii można zapobiec w czasie ciąży, zwłaszcza dzięki diecie bogatej w dobre składniki odżywcze. Oto kilka sposobów, aby upewnić się, że otrzymujesz niezbędne witaminy i minerały, aby utrzymać poziom czerwonych krwinek w odpowiednim zakresie.

Witaminy prenatalne

Witaminy prenatalne zazwyczaj zawierają większość mikroelementów, których potrzebujesz podczas ciąży, w tym żelazo i kwas foliowy. Przyjmowanie witaminy prenatalnej raz dziennie to łatwy sposób, aby pomóc uzupełnić zdrową dietę w niezbędne witaminy i minerały dla wystarczającej produkcji czerwonych krwinek. Idealnie jest rozpocząć przyjmowanie witaminy prenatalnej co najmniej 2 do 3 miesięcy przed próbą poczęcia.

Suplementy żelaza

Jeśli masz niski poziom żelaza, lekarz może zalecić oddzielny suplement żelaza oprócz codziennej witaminy prenatalnej. Zazwyczaj osoby w ciąży potrzebują około 27 miligramów żelaza dziennie. Jednak dawka może się różnić w zależności od rodzaju spożywanego żelaza lub suplementu żelaza, więc najlepiej porozmawiać z lekarzem o tym, ile potrzebujesz. Należy również unikać przyjmowania suplementów wapnia mniej więcej w tym samym czasie, co suplementy żelaza, ponieważ wapń może uniemożliwić organizmowi prawidłowe wchłanianie żelaza. Leki zobojętniające mogą również zakłócać prawidłowe wchłanianie żelaza. Pamiętaj, aby przyjmować żelazo 2 godziny przed lub 4 godziny po zażyciu leków zobojętniających. Przyjmowanie suplementu żelaza z witaminą C pomoże Twojemu organizmowi wchłonąć więcej żelaza. Niektóre suplementy zawierają nawet obie te substancje, aby ułatwić to zadanie.

Właściwe odżywianie

Większość ludzi może uzyskać wystarczające ilości żelaza i kwasu foliowego podczas ciąży poprzez spożywanie odpowiednich pokarmów. Dobre źródła tych niezbędnych minerałów obejmują:

• drób
• ryby
• chude czerwone mięso
• fasola
• orzechy i nasiona
• ciemna zielenina
• wzbogacone zboża
• jajka
• owoce takie jak banany i melony.

Zwierzęce źródła żelaza są najłatwiej przyswajalne. Jeśli twoje żelazo pochodzi ze źródła roślinnego, połącz je z pokarmami o wysokiej zawartości witaminy C, takimi jak sok pomidorowy lub pomarańcze, aby zwiększyć wchłanianie.

Czasami suplementacja doustnym żelazem nie wystarcza do podniesienia poziomu żelaza. W takim przypadku lekarz może porozmawiać z Tobą o innych metodach leczenia. W niektórych przypadkach konieczne może być dożylne uzupełnianie żelaza lub transfuzja krwi.

Porady jak zwiększyć spożycie żelaza

Zaspokojenie dziennego zapotrzebowania na żelazo nie musi być trudne ani czasochłonne. Oto kilka łatwych i skutecznych sposobów na zwiększenie spożycia żelaza:

• Dodaj ciemną zieleninę liściastą, taką jak jarmuż, boćwina czy rukola do omletów, zup i sałatek.
• Dodaj do ulubionych płatków śniadaniowych wzbogaconych w żelazo owoce bogate w witaminę C, takie jak truskawki, banany czy borówki.
• Używaj puree z fasoli jako bazy do dipów i smarowideł, aby zwiększyć ich wartość odżywczą.
• Posypuj orzechami i nasionami jogurt, płatki owsiane lub granolę.
• Spróbuj przygotować zielone smoothie z wybranymi przez siebie zielonymi liśćmi, owocami i mlekiem roślinnym lub mlecznym wzbogaconym w żelazo.
• Ciesz się pożywnym warzywnym stir-fry z dodatkiem wołowiny, kurczaka lub ryby.