Opublikowano: 31 marca, 2022 o 4:46 pm
Czarne porzeczki (Ribes nigrum) pochodzą z bardziej umiarkowanych pod względem klimatycznym obszarów Europy Północnej i Azji Północnej. Pierwsze pisemne wzmianki o ich stosowaniu pochodzą z 1500 roku. Kiedyś rosły w Stanach Zjednoczonych, ale na początku 1910 roku zostały zakazane, po tym jak odkryto, że są siedliskiem grzyba, który zabija sosny białe. Zakaz obowiązywał w większości stanów przez wiele lat, a jagoda jest nadal rzadkością w USA.
Czarne porzeczki mają silny smak, który według wielu osób trzeba poznać. Choć zazwyczaj mają cierpki smak, po dojrzeniu stają się słodkie. Są również bogate w witaminy, minerały i przeciwutleniacze, które przynoszą wiele korzyści zdrowotnych.
Liście czarnej porzeczki zawierają unikalne pochodne kwercetyny. Te aktywne cząsteczki przyczyniają się również do działania przeciwzapalnego, przeciwwirusowego i antyseptycznego. Medycyna tradycyjna wykorzystuje wyciągi z czarnej porzeczki do leczenia różnych schorzeń, w tym nowotworów. Obecnie istnieje wiele badań klinicznych, które potwierdzają pozytywny wpływ czarnej porzeczki na zdrowie oraz przydatność w leczeniu chorób serca, mózgu i nerek.
Czarna porzeczka ma działanie przeciwzapalne
Stan zapalny może powodować choroby serca, wątroby i nerek. Może również wywoływać zapalenie stawów, infekcje dróg moczowych (UTI) i zaburzenia neurodegeneracyjne (choroba Alzheimera, demencja itp.). Włączenie do diety pokarmów bogatych w związki przeciwzapalne może zapobiec lub zmniejszyć nasilenie tego zjawiska. Antocyjany to klasa polifenoli występujących głównie w czarnej porzeczce. Wyciągi z czarnej porzeczki hamują aktywację składników prozapalnych w układzie odpornościowym. Cząsteczki te są ukierunkowane na wyspecjalizowane komórki, takie jak makrofagi. Zapobiega to pogłębianiu się wielu chorób zapalnych.
Łagodzenie dolegliwości żołądkowych i wspomaganie trawienia
Czarne porzeczki są bogate we flawonoidy. Wykazano, że te związki fitochemiczne powodują rozluźnienie mięśni gładkich. Według badań przeprowadzonych na zwierzętach, ekstrakty z czarnej porzeczki rozluźniają skurcze w przewodzie pokarmowym. Kwercetyna, mirycetyna i inne flawonoidy hamują skurcze w żołądku i jelitach. Ponadto liście czarnej porzeczki były stosowane w medycynie ludowej w leczeniu biegunki.
Spożywanie czarnej porzeczki wspomaga funkcjonowanie nerek
Działanie przeciwutleniające i przeciwzapalne czarnych porzeczek zapobiega przewlekłym schorzeniom nerek. Chronią układ wydalniczy przed stanami zapalnymi i infekcjami. Wyciągi z nich hamują również tworzenie się kamieni nerkowych. Sok/herbata z czarnej porzeczki sprawia, że mocz staje się bardziej alkaliczny (zwiększa się jego pH). Sprzyja również wydalaniu z organizmu nadmiaru kwasu cytrynowego i szczawiowego. W przeciwnym razie te dwa kwasy mogą reagować, tworząc kamienie nerkowe, jeśli będą się odkładać. Sto gramów czarnych porzeczek zawiera około 4,3 mg szczawianów. To sprawia, że owoce te są bezpieczne dla osób z zaburzeniami pracy nerek i kamicą pęcherza moczowego.
Czarna porzeczka obniża poziomu cholesterolu we krwi
Wysoki poziom złego cholesterolu (LDL) zwiększa ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia, wątroby i innych zaburzeń metabolicznych. Badania wykazują, że dieta bogata w antocyjany powoduje obniżenie poziomu cholesterolu całkowitego i LDL. Zwiększają one również poziom HDL (dobrego) cholesterolu w surowicy. Badania na zwierzętach z zastosowaniem ekstraktów z czarnej porzeczki potwierdzają ten efekt. U zwierząt, którym podawano ten ekstrakt, poziom cholesterolu był znacznie niższy niż u osób nieleczonych/kontrolnych. Co więcej, soki z czarnej porzeczki są bogate w przeciwutleniacze. Soki te zapobiegają utlenianiu lipidów w organizmie. W ten sposób mogą zapobiegać/opóźniać wystąpienie otyłości i chorób przewlekłych, takich jak miażdżyca i choroba Alzheimera.
Czarna porzeczka ma działanie przeciwcukrzycowe
Czarna porzeczka zawiera antocyjany, takie jak 3-rutinozyd cyjanidyny, 3-glukozyd delficki i 3-rutinozyd peonidyny. Te fitochemiczne związki spożywane w odpowiednich ilościach poprawiają wrażliwość na insulinę, szczególnie u osób z cukrzycą typu 2. Enzymy metabolizujące węglowodany (takie jak α-glukozydaza i α-amylaza trzustkowa) są celem działania antocyjanów. Blokują one aktywność tych enzymów. W rezultacie szybki rozkład węglowodanów zostaje spowolniony. Ostatecznie antocyjany mogą zapobiegać nagłym skokom poziomu cukru i glukozy we krwi.
Może pomóc w leczeniu zaburzeń wzroku
Antocyjany z czarnej porzeczki poprawiają funkcjonowanie oczu/wzroku. Cząsteczki te zwiększają przepływ krwi w nerwach wzrokowych i oczach. Regularne spożywanie tego rodzaju żywności i suplementów może opóźnić utratę wzroku lub związane z nią objawy u pacjentów z jaskrą.
Antocyjany mogą mieć pozytywny wpływ na przewlekłe dolegliwości oczu. Należą do nich retinopatia cukrzycowa, niedrożność żył siatkówki i niedrożność tętnic siatkówki.
Te aktywne cząsteczki są wchłaniane i przenoszone poza barierę krew-siatkówka, gdy są przyjmowane doustnie. Docierają one do różnych części tkanek oka i zachowują ich funkcje. Tak więc czarne porzeczki lub ich ekstrakty mogą spowalniać efekty starzenia się i choroby oczu.
Czarna porzeczka zapobiega rozwojowi chorób mózgu
Podobnie jak witamina C, ekstrakt z czarnej porzeczki hamuje peroksydację lipidów w organizmie. Badania eksperymentalne wykazały, że dzięki zdolnościom antyoksydacyjnym, hamuje on peroksydację lipidów o około 65%. Działanie to jest najbardziej korzystne w ochronie ośrodkowego układu nerwowego (OUN). W przypadku braku tego działania, wolne rodniki gromadzą się w organizmie. Wolne rodniki są znane z wywoływania chorób neurodegeneracyjnych, w tym choroby Alzheimera, Huntingtona i Parkinsona. Zwykle nagromadzenie wolnych rodników prowadzi do zapalenia komórek mózgowych (neuronów). Czarne porzeczki zmniejszają neurozapalenie, ponieważ zawierają cząsteczki przeciwzapalne. Skumulowany efekt tych właściwości powoduje poprawę pamięci, uczenia się i zdolności poznawczych.
Może wspomagać zdrowie wątroby
Nadużywanie alkoholu powoduje trwałe zmiany w strukturze i funkcji komórek wątroby. Białka i fosfolipidy ulegają modyfikacji strukturalnej. Może to mieć bezpośredni wpływ na funkcjonowanie wątroby.
Innym problemem wynikającym z nadużywania alkoholu jest powstawanie wolnych rodników/reaktywnych form tlenu (ROS). Mogą one reagować z fosfolipidami w błonach komórkowych wątroby i wywoływać stany zapalne.
Dodanie do diety pokarmów bogatych w polifenole, takich jak czarne porzeczki, może powstrzymać takie szkodliwe efekty. Czarne porzeczki chronią strukturalne lipidy i białka przed atakiem ROS. W kilku badaniach na zwierzętach skórki tych jagód wykazały działanie antyproliferacyjne na nowotworowe komórki wątroby.
Czarna porzeczka sprzyja zdrowej i odżywionej skórze
Różne choroby skóry powstają w wyniku stanów zapalnych, infekcji lub starzenia się. Skutkują one suchością skóry, zmianami chorobowymi, swędzeniem, zaczerwienieniem, strupami itp. Atopowe zapalenie skóry jest przykładem poważnej choroby skóry występującej u dzieci i dorosłych. W takich przypadkach skóra wymaga intensywnej regeneracji i odżywienia. W badaniach klinicznych odkryto, że czarna porzeczka zawiera specyficzny polisacharyd, który ma działanie przeciwzapalne. Cząsteczka ta kontroluje produkcję związków zapalnych przez Twój układ odpornościowy. Nasiona czarnej porzeczki zawierają duże ilości kwasów tłuszczowych, takich jak kwas linolenowy. Ich olej hamuje działanie mediatorów stanu zapalnego w skórze. Tak więc, czarna porzeczka i olej z jej nasion mogą odżywiać i pielęgnować Twoją skórę bez żadnych skutków ubocznych.
Właściwości antybakteryjne czarnej porzeczki
Ostatnie badania wykazały, że liście dzikiej czarnej porzeczki mają silne właściwości przeciwwirusowe. Wyciągi z nich mogą w szczególności eliminować wirusy grypy typu A (IAV), które powodują bardzo zaraźliwe choroby u ludzi. Typowe objawy infekcji IAV to gorączka, ból gardła, ból głowy, bóle mięśni i zapalenie nosa. Ekstrakty z liści zapobiegają wnikaniu i internalizacji tych wirusów na poziomie molekularnym/genetycznym. Olejek eteryczny z tych liści ma również właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze. W olejku tym zidentyfikowano związki aktywne, takie jak kariofilen, sabinen, terpinolen, ocimen. Escherichia coli, Streptococcus faecalis, Staphylococcus aureus, Candida albicans i Trichophyton mentagrophytes to tylko niektóre drobnoustroje wrażliwe na działanie olejku z nasion czarnej porzeczki.
Bibliografia:
Ehrhardt, C., Dudek, S. E., Holzberg, M., Urban, S., Hrincius, E. R., Haasbach, E., Seyer, R., Lapuse, J., Planz, O., & Ludwig, S. (2013). A plant extract of Ribes nigrum folium possesses anti-influenza virus activity in vitro and in vivo by preventing virus entry to host cells. PloS one, 8(5), e63657. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0063657
Ashigai, H., Komano, Y., Wang, G., Kawachi, Y., Sunaga, K., Yamamoto, R., Takata, R., Miyake, M., & Yanai, T. (2018). Effect of administrating polysaccharide from black currant (Ribes nigrum L.) on atopic dermatitis in NC/Nga mice. Bioscience of microbiota, food and health, 37(1), 19–24. https://doi.org/10.12938/bmfh.17-014
Szachowicz-Petelska, B., Dobrzyńska, I., Skrzydlewska, E., & Figaszewski, Z. (2012). Protective effect of blackcurrant on liver cell membrane of rats intoxicated with ethanol. The Journal of membrane biology, 245(4), 191–200. https://doi.org/10.1007/s00232-012-9429-3
Subash, S., Essa, M. M., Al-Adawi, S., Memon, M. A., Manivasagam, T., & Akbar, M. (2014). Neuroprotective effects of berry fruits on neurodegenerative diseases. Neural regeneration research, 9(16), 1557–1566. https://doi.org/10.4103/1673-5374.139483
Yoshida, K., Ohguro, I., & Ohguro, H. (2013). Black currant anthocyanins normalized abnormal levels of serum concentrations of endothelin-1 in patients with glaucoma. Journal of ocular pharmacology and therapeutics : the official journal of the Association for Ocular Pharmacology and Therapeutics, 29(5), 480–487. https://doi.org/10.1089/jop.2012.0198
Yoshida, K., Ohguro, I., & Ohguro, H. (2013). Black currant anthocyanins normalized abnormal levels of serum concentrations of endothelin-1 in patients with glaucoma. Journal of ocular pharmacology and therapeutics : the official journal of the Association for Ocular Pharmacology and Therapeutics, 29(5), 480–487. https://doi.org/10.1089/jop.2012.0198
Tsuda T. (2016). Recent Progress in Anti-Obesity and Anti-Diabetes Effect of Berries. Antioxidants (Basel, Switzerland), 5(2), 13. https://doi.org/10.3390/antiox5020013
https://opencommons.uconn.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1414&context=srhonors_theses
Kessler T, Jansen B, Hesse A. Effect of blackcurrant-, cranberry- and plum juice consumption on risk factors associated with kidney stone formation. Eur J Clin Nutr. 2002 Oct;56(10):1020-3. doi: 10.1038/sj.ejcn.1601442. PMID: 12373623.
Park, J. H., Kho, M. C., Kim, H. Y., Ahn, Y. M., Lee, Y. J., Kang, D. G., & Lee, H. S. (2015). Blackcurrant Suppresses Metabolic Syndrome Induced by High-Fructose Diet in Rats. Evidence-based complementary and alternative medicine : eCAM, 2015, 385976. https://doi.org/10.1155/2015/385976
Lee, Y., & Lee, J. Y. (2019). Blackcurrant (Ribes nigrum) Extract Exerts an Anti-Inflammatory Action by Modulating Macrophage Phenotypes. Nutrients, 11(5), 975. https://doi.org/10.3390/nu11050975
